Mikoryza to zjawisko niemal tak stare jak świat – i nie ma w tym stwierdzeniu przesady.
Grzyby mikoryzowe pojawiły się na ziemi wcześniej niż rośliny lądowe. Więcej – to dzięki współpracy z grzybami mikoryzowymi rośliny były w stanie zasiedlić środowisko lądowe. Można zatem powiedzieć, że to grzyby mikoryzowe stworzyły świat takim, jakim go znamy.

Symbioza mikoryzowa jako relacja między grzybem a rośliną opiera się na wymianie składników odżywczych: grzyb pobiera z tkanki korzeniowej rośliny cukry, w zamian za co pomaga roślinie w uzyskaniu dostępu i korzystaniu z substancji pokarmowych znajdujących się w glebie. Dzieje się tak dlatego, że grzybnia mikoryzowa bierze na siebie rolę łącznika pomiędzy rośliną a glebą: pozostając w bezpośrednim kontakcie z podłożem, równocześnie kolonizuje korzenie rośliny. Utworzony w ten sposób system korzeniowo-grzybowy pozwala roślinie sięgać po wodę i składniki pokarmowe dalej, niż byłoby to możliwe wyłącznie poprzez korzenie – w tym także czerpać je od innych roślin uczestniczących w „sieci”.

W toku badań i obserwacji prowadzonych przez naukowców różnych części świata stwierdzono również, że mikoryzowa sieć:

• umożliwia roślinom udzielanie sobie nawzajem wsparcia w procesie wzrostu i kwitnienia poprzez przenoszenie substancji odżywczych od jednej rośliny do innej;
• staje się kanałem komunikacji, za pomocą którego rośliny są w stanie przekazywać sobie informacje i ostrzegać się nawzajem przed potencjalnymi zagrożeniami.

Suzanne Simard, naukowczyni z Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej (Kanada) specjalizująca się w obszarze mikoryzy w środowisku leśnym, wręcz porównuje ten system korzeniowo-grzybowy do układu nerwowego w organizmie ludzkim, wskazując, że świadczy to o inteligencji roślin – w tym przypadku drzew rosnących w tym samym lesie.

Symbioza mikoryzowa to układ korzystny dla obydwu zaangażowanych stron – lecz to rośliny zyskują na nim szczególnie dużo, w tym:

• ułatwione pozyskiwanie wody, soli mineralnych, niektórych substratów witaminowych i hormonów wzrostowych oraz niezbędnych do rozwoju susbtancji odżywczych;
• skuteczniejsze wchłanianie obecnych w glebie związków mineralnych, przede wszystkim azotu i fosforu – grzyby mikoryzowe metabolizują je do form przyswajalnych dla roślin;
• ochronę przed czynnikami chorobotwórczymi obecnymi w glebie – za sprawą wydzielanych przez grzybnię substancji o charakterze antybiotyków;
• zwiększenie powierzchni chłonnej korzenia, co pozwala na skuteczniejsze czerpanie wody z podłoża;
• zwiększenie odporności rośliny na niekorzystne czynniki zewnętrze: gwałtowne zmiany temperatury czy czasowe niedobory wody.

Wzmocnione mikoryzą rośliny są dobrze odżywione i napojone, co jest widoczne w poszczególnych ich częściach:

• w korzeniach: szybko się rozrastają, są grube i mocne;
• w pędach, które licznie wyrastają zarówno z pąków uśpionych (w przypadku roślin rozmnażanych ze sztobra), jak i bezpośrednio z bryły korzeniowej (rośliny rozmnażane metodą in-vitro). Nowe pędy są silne i skierowane ku górze;
• w liściach – te wyrosłe już po podaniu mikoryzy są większe i bardziej sztywne od pozostałych, mają odcień żywej zieleni;
• w owocach, nietkniętych przez szkodniki, które nie są w stanie przebić się przez grubą skórkę.

Co istotne, obecna w systemie korzeniowym mikoryza potrafi regulować poziom pH podłoża i dostosować go do wymagań rośliny. Dzięki temu zamikoryzowane sadzonki borówki będą rosły w każdych właściwie warunkach.

1. Miejsce posadzenia: plantacja towarowa czy przydomowy ogród lub działka?
Dlaczego? Jest wprawdzie wiele odmian, które doskonale odnajdą się w obydwu tych środowiskach – ale są też takie, które dobrze sprawdzą się wyłącznie w ogrodzie, podczas gdy inne nadają się tylko do uprawy towarowej.
2. Planowana metoda zbioru: maszynowy czy ręczny? Czy w grę wchodzi samozbiór?
Dlaczego? Nie wszystkie odmiany są odpowiednie do zbioru za pomocą kombajnu. Wynika to w dużej mierze z tego, jak dojrzewają ich owoce (korzystniej jest zbierać maszynowo odmiany, których owoce dojrzewają wszystkie w jednym czasie, niż takie dojrzewające partiami), ale także z pokroju krzewów, dostępu do jagód i ich łatwości odłączania się od szypułek. Jeśli pod uwagę brany jest również samozbiór, warto pomyśleć o odmianach, których owoce są atrakcyjne wizualnie, duże, łatwe do zrywania i równocześnie słodkie i smaczne. W tym przypadku ważny jest także aspekt marketingowy, dobrze więc postawić na odmiany oferujące konsumentom dodatkowe korzyści.
3. Przewidywane zastosowanie dla zebranych owoców: konsumpcja na świeżo czy przetwórstwo?
Dlaczego? To kwestia walorów smakowych jagód poszczególnych odmian, a także ich jędrności i podatności na procesy technologiczne.
4. Oczekiwania co do typu odbiorców owoców: klienci lokalni, detaliczni czy hurtowi, np. sieci handlowe?
Dlaczego? Klienci detaliczni zazwyczaj mogą i chcą mieć równy dostęp do świeżych owoców przez cały sezon, co oznacza, że dobrze mieć dla nich kilka dojrzewających po sobie odmian wczesnych, średnich i późnych. W przypadku nastawienia na sieci handlowe warto rozważyć posadzenie odmian najwcześniejszych i najpóźniejszych, które pozwolą na wydłużenie sezonu i osiągnięcie większych zysków.
5. Odległość od rynków zbytu owoców: czy będą wymagały transportu i przechowywania?
Dlaczego? Nie wszystkie odmiany borówki dobrze znoszą transport. Są natomiast takie, którym nie przeszkadza ani przenoszenie z miejsca na miejsce, ani przebywanie, nawet przez dłuższy czas w warunkach chłodniczych. Jeśli przewidujemy, że nasze owoce będą przewożone na dalsze odległości i przechowywane w chłodniach, także takich z kontrolowaną atmosferą, postawmy na odmiany, którym to nie zaszkodzi.
6. Typowe warunki klimatyczne w miejscu planowanej plantacji: czy występują znaczne anomalie?

Dlaczego? Wprawdzie wszystkie odmiany północne borówki amerykańskiej są mrozoodporne i nie obaw, że nie przetrwają nawet surowej zimy, ale zagrożeniem mogą być dla nich późnowiosenne przymrozki. Jeżeli w regionie, gdzie ma powstać plantacja zjawiska te występują corocznie, warto pomyśleć o odmianach kwitnących późno, już po zakończeniu okresu ryzyka.

Wszystkie informacje potrzebne do dokonania dobrego wyboru znajdziecie w opisach odmian (tu  przeniesienie do opisów odmian). Jeżeli nadal będziecie mieli pytania i wątpliwości, zachęcami do kontaktu (tu  przeniesienie do zakładki „kontakt”).